Het afsluiten van een zorgverzekering is in Nederland verplicht. Je hebt daarbij de keuze of je alleen een basisverzekering afsluit, of ook een aanvullende verzekering. Voor de basisverzekering word je altijd geaccepteerd, ongeacht je leeftijd of je gezondheidssituatie. Voor een aanvullende verzekering kan dat anders zijn. Er zijn zorgverzekeraars die daar voorwaarden aan verbinden. Je kunt een basisverzekering bij de ene verzekeraar hebben en een aanvullende verzekering bij een andere verzekeraar.

Verzekeraars bieden drie soorten zorgpolissen aan:

• Naturapolis: je ontvangt de zorg in natura, dat wil zeggen dat de verzekeraar contracten met zorgverleners afsluit en bepaalt waar je de zorg krijgt. Je hebt daar zelf maar een beperkte keuze in. Als je voor een naturapolis kiest moet je altijd naar een zorgaanbieder gaan waarmee je verzekeraar een contract heeft afgesloten, anders krijg je misschien niet de (hele) rekening vergoed. Let op de reclame van sommige verzekeraars kan soms erg misleidend zijn. Controleer dus goed welke soort verzekering je daadwerkelijk afsluit.
• Restitutiepolis: je hebt vrije artsenkeuze. Je regelt de zorg zelf en je kiest zelf je zorgverlener. Meestal stuurt de zorgverlener de rekening direct naar de verzekeraar, soms moet je de kosten eerst zelf voorschieten. Als je een zo groot mogelijke keuzevrijheid wilt, kies dan voor een restitutiepolis.
• Combinatiepolis: deze polis heeft elementen van zowel de restitutiepolis als van de naturapolis. Hoewel er elementen zijn van een restitutiepolis is dit geen restitutiepolis. Ook hier heb je meestal vrije artsenkeuze, echter als de verzekeraar geen contract heeft met een bepaalde zorgverlener, kan het zijn dat je zelf een deel van de kosten moet voorschieten. Er wordt alleen een redelijk tarief vergoed en kan het dus zijn dat je zelf een deel van de kosten moet betalen! We adviseren ook bij een combinatiepolis goed na te gaan wat voor soort verzekering je afsluit.

Pas op: Er bestaat een goedkope naturapolis, de zgn. ‘budgetpolis‘. Deze polis is bedoeld voor mensen die geen medische kosten verwachten. Het tarief is lager dan bij de normale basisverzekering, maar de voorwaarden zijn ook aangescherpt. Bij de budgetpolis kun je alleen terecht bij de beperkte groep zorgverleners waarmee de verzekeraar een contract heeft afgesloten. Sommige verzekeraars hebben voor hun budgetpolis geen contract met behandelaars van genderincongruentie, zoals bv. het AUMC (VUmc)! Bij de budgetpolis kun je alleen in een academische ziekenhuis worden behandeld, als je bent doorverwezen door een algemeen ziekenhuis (bij genderincongruentie wordt je doorverwezen door de huisarts). Transvisie adviseert mensen om problemen te voorkomen geen budgetpolis te af te sluiten zolang je genderaanpassende behandelingen ondergaat. De kans bestaat dat je dan (een groot deel van) de kosten van het transitietraject zelf moet betalen!

Voor de zorg die in Nederland wordt geleverd, moeten volgende kosten worden betaald:

• Nominale Premie: de premie voor de basisverzekering die mensen van 18 jaar en ouder moeten betalen.
• Premie: de premie voor een aanvullende verzekering (indien afgesloten).
• Verplicht eigen risico: mensen van 18 jaar en ouder betalen een verplicht eigen risico. De hoogte van het eigen risico is momenteel € 385,- per jaar. Dit eigen risico geldt niet voor huisarts, huisartsenpost, verloskundige zorg, wijkverpleging en kraamzorg, maar wel voor alle andere zorg, zoals: bv. ziekenhuiszorg, medicatie.
• Inkomensafhankelijke bijdrage Zvw of werkgeversheffing Zvw: bijdrage in de vorm van een percentage van inkomen of uitkering, ingehouden en afgedragen door de werkgever of uitkeringsinstantie. Dit percentage (ca. 6%)  wordt vastgesteld door de regering en kan elk jaar worden aangepast.
• Eigen bijdrage: in een aantal gevallen moet er bij een medicijn of behandeling een eigen bijdrage worden betaald.

Heb je een laag inkomen? Onder voorwaarden kun je in aanmerking komen voor zorgtoeslag. Verder zijn er gemeenten die een collectieve zorgverzekering of een aanvullende financiële vergoeding hebben voor mensen met een minimum inkomen.

Aan het einde van ieder kalenderjaar kun je veranderen van zorgverzekering. Je moet dan je oude zorgverzekering vóór 1 januari opzeggen en vóór 1 februari een nieuwe zorgverzekering afsluiten. Je kunt niet opzeggen als je een betalingsachterstand hebt.