Hormonen en puberteitsremmers
Puberteitsremmers
De hormonale behandeling bij jongeren kent twee fasen:
- het geven van puberteitsremmers, en
- het geven van cross-sekse hormonen.
Op deze pagina wordt ingegaan op fase 1. In het hoofdstuk ‘hormonen cross-sekse’ wordt ingegaan op fase 2.
Pas vanaf het intreden van de puberteit en nadat het kind tenminste 11 jaar is, kan er worden gestart met een hormonale behandeling in de vorm van puberteitsremmers (de zgn. reversibele GnRH anologe behandeling). Voor die tijd bestaat de hulp uit psychologische hulp en het begeleiden van het kind/jongere en ouders in het omgaan met de genderdysfore gevoelens en de problemen die daaraan gerelateerd (kunnen) zijn.
In het bovenstaande filmpje van KRO-NCRV programma Hij, zij, hen ontmoeten we Storm (trans meisje) Storm vertelt dat ze binnenkort mag beginnen met puberteitsremmers.
Er zijn drie redenen om met puberteitsremmers te beginnen:
- Het geeft de jongere meer tijd om de genderidentiteit te ontdekken, omdat de remmers de ontwikkeling van de geslachtskenmerken remt. Daardoor ontstaat de kans om uit te zoeken in welke richting het gendergevoel zich ontwikkelt.
- Het gebruik van puberteitsremmers ondersteunt de eventueel latere transitie, aangezien verhinderd wordt dat primaire en secundaire geslachtskenmerken (verder) tot ontwikkeling komen (denk aan: borstgroei, groei testes/penis, baard in de keel, spier/vetverdeling, baard, verdere beharing, etc.).
- Het gebruik van deze puberteitsremmers is omkeerbaar (reversible).
Als het kind/de jongere aantoonbaar in de puberteit komt en het heeft gevraagd de geslachtsontwikkeling van het geboortegeslacht te stoppen en de ouders en behandelaars daarmee akkoord zijn, kan gestart worden met puberteitsremmers. Het tijdstip van het opstarten van de behandeling met puberteitsremmers wordt bepaald door tenminste de leeftijd van 11 jaar en het intreden van de puberteit in het Tanner stadium 2, waarbij de productie van geslachtshormonen op gang komt en secundaire geslachtskenmerken zichtbaar worden. Dit verschilt bij jongens en meisjes en van kind tot kind. Het ontwikkelingsstadium is dus leidend. Er is geen hormonale behandeling mogelijk of nodig voordat de puberteit start. De behandeling kan dus pas starten als het kind tenminste 11 jaar is en vanaf Tanner stadium 2.
De endocrinoloog/kinderarts onderzoekt in welke ontwikkelingsfase (Tanner stadium) de jongere zich bevindt en welke behandeling geschikt is door onderzoek te doen aan het lichaam en door de hormonale bloedwaarden vast te stellen. Voor meisjes schommelt het intreden van de puberteit tussen 8 en 13,5 jaar. Start van de puberteit valt af te lezen aan de borstontwikkeling, de groei van de baarmoeder, een algemene groeiversnelling, een toename van de botontwikkeling, de vrouwelijke lichaamsvetverdeling en de hormoonwaarden in het bloed. Voor jongens wordt er gekeken naar het volume van de testis, die 4 ml moet zijn, wat ergens tussen 9 en 14,5 jaar is en verder de groei van het lichaam, toename botontwikkeling en hormoonwaarden in het bloed.
Meestal wordt Decapeptyl via injecties toegediend. Er bestaat een maandelijkse en driemaandelijkse variant.
Nadat de behandeling met puberteitsremmers is gestart volgt de endocrinoloog/kinderarts de verdere puberteitsontwikkeling, de hormonale therapie, de botontwikkeling en de groei. Behandeling met puberteitsremmers is omkeerbaar en dus niet definitief. Indien er gestopt wordt, wordt het oorspronkelijke puberteitsproces gewoon weer opgestart. Uit de praktijk blijkt dat de reacties op de lichaamsveranderingen bij de intrede van de puberteit vaak intens zijn en soms ook ‘verrassend’, soms zorgt de intrede van de puberteit voor een verandering in de genderidentificatie.
Cross-sekse hormonen
Jongeren die 15 jaar of ouder zijn en die zijn gediagnosticeerd als genderdysfoor, kunnen geslachtshormonen krijgen van het wensgeslacht (cross-sekse hormonen), onder de voorwaarde dat ze al minimaal 2 jaar puberteitsremmers hebben gebruikt. Omdat deze hormonen hetzelfde zijn als die voor volwassenen wordt voor de beschrijving verwezen naar pagina volwassenen met de tabbladen voor transgender mannen en voor transgender vrouwen.
Vragen en antwoorden over puberteit en puberteitsremming
Prof. Dr. Hedi Claahsen van het expertisecentrum Geslacht & Gender van het Radboud in Nijmegen is kinderarts en endocrinoloog. Zij schreef een artikel waarin zij de 14 meest gestelde vragen beantwoordt rondom puberteit en puberteitsremming. Lees het artikel hier.
Het YouTube-kanaal Nieuwskamer maakte in mei 2022 een reportage over mensen die zelf hormonen bestellen via het internet.
Hormonen niet via de dokter.
Nu de wachttijden in Nederland voor reguliere transgenderzorg extreem lang zijn, zoeken trans personen naar alternatieven om toch binnen een redelijke termijn met (hormoon)behandeling te kunnen beginnen. Noodgedwongen. We weten dat veel trans personen inmiddels zonder medische begeleiding hormonen gebruiken. Of hormonen voorgeschreven krijgen via buitenlandse zorgverleners. We gaan daarom de komende tijd informatie op de website toevoegen over hormoonbehandelingen via andere routes dan de reguliere Nederlandse genderpoli’s. Transvisie is geen voorstander van zelfmedicatie of starten met hormonen via buitenlandse organisaties, maar wil informatie geven zodat eenieder voor zichzelf de beste afweging kan maken. Zie hier de aanvullende informatie.