Aanpassen officiële documenten.
Hoe kan ik mijn geslacht en voornaam wijziging in de Basis Registratie Persoonsgegevens (BRP)?
In de Transgenderwet 2014 is geregeld hoe je je voornaam en geslacht kunt wijzigen in de Basisregistratie personen (BRP) en dus op je paspoort of rijbewijs. Je moet daarvoor minimaal 16 jaar zijn en over een deskundigenverklaring beschikken.
Wat is een deskundigenverklaring en wie geeft die af?
Een deskundigenverklaring wordt afgegeven door een, daartoe aangewezen, deskundige. Deskundigen zijn medici en psychologen die volgens een bepaald protocol werken en aan diverse eisen voldoen. Een van de eisen is dat ze een speciale training hebben gevolgd. Welke deskundigen bevoegd zijn, is te vinden in het BIG-register.
In veel behandelcentra werken artsen en psychologen, die wel de Verklaring Transgender afgeven, maar niet op de lijst van het BIG-register staan. Informeer dus bij je eigen behandelaar of een gendercentrum in je eigen regio.
Sommige deskundigen geven alleen een verklaring af aan personen die zijzelf in behandeling hebben. Sommige organisaties richten zich specifiek op volwassenen, andere op kinderen en jongeren.
Transvisie behoort niet tot de groep deskundigen die een deskundigenverklaring mag afgeven.
De zelfdiagnose van de transgender persoon is leidend. De deskundige richt zich op feiten en omstandigheden die de duurzame overtuiging van de betreffende persoon bevestigen. Genderexpressie geldt als belangrijke indicator. De deskundige bespreekt met je wat de gevolgen zijn van de verandering van je geslacht in de BRP en moet vaststellen of je alles goed begrijpt. Als je goed begrijpt wat een en ander voor je betekent, geeft de deskundige de deskundigenverklaring af. De rijksoverheid heeft een informatieblad over dit onderwerp uitgegeven.
Hoe vraag ik een deskundigenverklaring aan?
Het aanvragen van de deskundigen verklaring verschilt per afgevende organisatie. Bij het Amsterdam UMC (VUmc) kun je de deskundigenverklaring online aanvragen of het aanvraagformulier online invullen. Bij het UMC in Groningen kun je een mail sturen. Zie verder de eigen website van de deskundigen die de verklaring mogen afgeven.
Zijn er kosten verbonden aan het verkrijgen van de deskundigenverklaring?
Ja, het verkrijgen van de deskundigenverklaring kost €65. (april 2021)
Als je de aanvraag doet bij een organisatie waar je niet in behandeling bent, kunnen daar €100 tot €250 aan kosten bijkomen. Bijvoorbeeld voor een beoordelingsgesprek. De kosten verschillen per organisatie, het is de moeite waard om bij diverse organisaties navraag te doen. Het is meestal goedkoper om de verklaring aan te vragen bij de organisatie waar je in behandeling bent (geweest). De kosten van de deskundigenverklaring worden niet vergoed door de Zorgverzekering, maar in bepaalde gevallen (laag inkomen) misschien wel via de Bijzondere Bijstand van de gemeente.
Hoe gaat het wijzigen van de BRP en de geboorteakte in zijn werk?
Alle transgender personen van 16 jaar en ouder kunnen met een getekende deskundigenverklaring, die niet ouder is dan 6 maanden, de BRP laten wijzigen. Je moet daarvoor naar de gemeente waar je bent geboren. De ambtenaar van de Burgerlijke Stand maakt een aantekening op je geboorteakte. Er komt dus geen nieuwe geboorteakte! Je kunt direct ook je voornamen wijzigen. Deze veranderingen zijn kosteloos. Eventuele legeskosten en/of verzendkosten moet je wel betalen. De wijziging wordt verwerkt in de BRP. Daarna kun je een nieuw identiteitsbewijs, paspoort en rijbewijs aanvragen. Hier zijn wel kosten aan verbonden.
Hoewel gemeenten vinden dat je in persoon moet verschijnen om de wijzigingen in de BRP te laten doorvoeren, staat dat niet expliciet in de wet. Er is inmiddels een gemeente die genoegen heeft genomen met het toezenden van de documenten, dat zou je zelf ook kunnen proberen. Realiseer je wel dat de afhandeling dan langer kan duren.
Was de informatie op deze pagina nuttig?
Dagelijks staan meer dan 100 transvisie vrijwilligers belangeloos klaar voor onze doelgroep. Via onze contactgroepen, individuele gesprekken, infopunt, voorlichting maar ook via onze belangenbehartiging. Met jouw donatie kunnen wij nog meer betekenen voor onze doelgroep en transgenderzorg sneller toegankelijker maken.
Hoe kan ik naam en geslacht laten wijzigen als ik in het buitenland ben geboren?
Als je in het buitenland bent geboren, dan kun je onder bepaalde voorwaarden je geslacht en je voornamen laten aanpassen bij de afdeling burgerzaken van de gemeente Den Haag. Hoe dat werkt, welke voorwaarden er gelden en wat je nodig hebt staat op de website van de Gemeente Den Haag.
Is jouw verzoek rechtsgeldig dan kunnen je geslacht en eventueel je voornamen worden aangepast in de BRP. Let op: er ontstaat nu wel een verschil tussen de registratie in je geboorteland en de registratie in Nederland. Je buitenlandse paspoort kan niet worden veranderd in Nederland. Dit kan dus nog steeds voor problemen zorgen op al die plekken waar je je buitenlandse paspoort nodig hebt.
Hoe en wanneer wijzig ik mijn rijbewijs, paspoort en ID-kaart?
Zodra de BRP is gewijzigd zijn je oude paspoort, rijbewijs en ID-kaart formeel ongeldig geworden en zou het gebruik ervan zelfs strafbaar kunnen zijn. Je bent er zelf verantwoordelijk voor dat ook op je ID-kaart, rijbewijs en/of paspoort de juiste geslachtsaanduiding en de juiste namen staan vermeld. Wacht dus niet te lang met het aanvragen van je nieuwe documenten. Geslachts- en naamwijziging hebben ook gevolgen voor je autoverzekering. Geef de wijzigingen dus direct door.
Helaas ontstaan er wel eens problemen. In de praktijk blijkt dat de RDW in haar administratie een rijbewijs ineens ‘ongeldig’ verklaart (het rijbewijs is in principe goed, maar komt niet overeen met de administratie van het RDW, dus verklaart het systeem het rijbewijs ongeldig). Soms kom je hier pas veel te laat achter. Daarom raden wij aan om na een paar weken te controleren bij de RDW of je rijbewijs geldig is. Mocht dat in jouw geval niet (meer) zo zijn, vraag dan de gemeente te bellen naar de RDW om dit op te lossen. Dat bellen kan alleen de gemeente doen, dit kun je niet zelf.
Inmiddels hebben het RDW en het Ministerie van I&W verklaard ervoor te zorgen dat dit niet meer zal gebeuren.
Wat gebeurt er met de oorspronkelijke gegevens in de BRP?
De oorspronkelijke (geslachts)gegevens blijven in de BRP bewaard onder ‘historische gegevens’ en komen naar voren bij bijvoorbeeld een huwelijk. Een transgender persoon kan het College van B&W van de woongemeente schriftelijk verzoeken om deze historische gegevens definitief uit de BRP te verwijderen. Wanneer de historische gegevens eenmaal zijn verwijderd, kunnen deze later niet meer worden hersteld! Als je als transgender man of als non binair persoon nog zwanger wilt worden, kun je deze gegevens beter niet laten verwijderen.
Wanneer historische gegevens worden verwijderd uit de BRP, dan werkt dat door naar de persoonslijsten van gerelateerde (ouders, (ex)partner(s) en kinderen) . Ook bij hen worden de historische gegevens verwijderd. Betrokken kunnen een verzoek indienen om dit terug te draaien.
Wat zijn de familierechtelijke gevolgen voor verwanten als ouders, eerdere partner of echtgenoot en kinderen vanaf 16 jaar?
Gemeenten zijn verplicht jouw veranderingen in de BRP formeel doorgeven aan je naaste verwanten, zoals: ouders, partners, ex-partners en kinderen. Jouw wijzigingen hebben ook gevolgen voor hun. Niet alle gemeentes doen dat, of doen dat direct.
De wijziging van het geslacht en de naam van een transgender persoon op de geboorteakte en in de BRP werkt automatisch door naar verwanten en hun eigen registratie. Voorbeeld een ex-partner, oorspronkelijk getrouwd met een man, staat na wijziging geregistreerd als partner van een vrouw. Een vader van een dochter staat nu geregistreerd als vader van een zoon. Daarom wordt een verwant van een transgender persoon, of deze dat nou wil of niet, op de hoogte gebracht van een wijziging van het geslacht van deze transgender persoon. Voor deze mededeling staat in de wet geen termijn genoemd. Iedere gemeente gaat hier anders mee om.
Indien een verwant de doorgevoerde wijziging in zijn eigen persoonsgegevens niet wenst, kan deze op basis van de Wet BRP artikel 2.57, lid 4 verzoeken in zijn/haar persoonsgegevens deze wijzigingen ongedaan te maken. Hierbij moet dus wel onderscheid worden gemaakt tussen de burgerlijke stand en de BRP. Bij de burgerlijke stand wordt de geboorteakte van de betrokken transgender persoon aangepast. Die aanpassing wordt automatisch doorgegeven aan de BRP. Dat betreft zowel de gegevens van de betrokken transgender persoon, als de gegevens van de verwanten. Alléén de aanpassing van de gegevens van deze verwant kan op verzoek van een verwant worden teruggedraaid. Dit verzoek laat de wijziging van de transgender persoon verder onaangetast.
Wat zijn de familierechtelijke gevolgen bij een bestaand huwelijk en kinderen?
In de wet is een artikel opgenomen dat bepaalt dat, de op het moment van wijziging van geslacht en namen, de bestaande familierechtelijke betrekkingen, zoals huwelijk en kinderen en de daaruit voortvloeiende rechten, bevoegdheden en verplichtingen, niet veranderen.
Wat als een transgender man een kind krijgt of een transgender vrouw een kind verwekt?
Wat zegt de wet over de situatie dat een transgender man een kind baart? Juridisch gezien is de man de moeder. De wet gaat uit van het principe dat degene die een kind baart automatisch de moeder is. Als een transgender man een kind baart en een relatie heeft met een vrouw, is juridisch gezien sprake van lesbisch ouderschap.
Wat zegt de wet over de situatie dat een transgender vrouw een kind verwekt? Juridisch gezien kan zij de juridische moeder van het kind worden (erkennen of adopteren), maar zal juridisch nooit als vader worden gezien. Stilzwijgend wordt de gewijzigde geslachtsregistratie gevolgd.
Kan ik mijn diploma's wijzigen?
De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) levert op verzoek vervangende documenten voor reeds behaalde diploma’s. DUO heeft hierover goede informatie op haar website staan. Diploma’s van het MBO, HBO en WO moeten over het algemeen worden gewijzigd bij de onderwijsinstelling die het diploma heeft afgegeven. Indien je naam is gewijzigd als gevolg van een geslachtsaanpassing dan worden deze documenten gratis! verstrekt door DUO. Ervaar je problemen dan kun je overwegen contact op te nemen met een van de antidiscriminatiebureaus. Deze kunnen onder meer bemiddelen bij opleidingsinstituten.
Een MBO diploma kun je laten aanpassen/vervangen bij de opleiding waar je dat diploma hebt behaald. Daar kan men er moeilijk over doen, omdat de school van mening is dat ze dit niet zouden mogen doen. In principe is dat ook zo, om fraude te voorkomen. Echter voor transgenders is een uitzondering gemaakt. De toenmalig minister van OCW (Marja van Bijsterveldt) heeft een brief gestuurd naar alle MBO opleidingen, dat zij transgender personen een passend vervangend getuigschrift/diploma moeten verstrekken. Om fraude te voorkomen wordt het oude diploma dan ingenomen.
In de Memorie van Toelichting op Transgenderwet onder 4.2. staat een passage over het wijzigen van de naam van transgender mensen op onderwijsdiploma’s. Ook het College voor de Rechten van de Mens besteedt op haar website aandacht aan dit onderwerp. Daaruit blijkt dat opleidingen verplicht zijn, voor zover men hiervoor niet terecht kan bij DUO, transgender mensen een vervangend diploma te verstrekken.
Was de informatie op deze pagina nuttig?
Dagelijks staan meer dan 100 transvisie vrijwilligers belangeloos klaar voor onze doelgroep. Via onze contactgroepen, individuele gesprekken, infopunt, voorlichting maar ook via onze belangenbehartiging. Met jouw donatie kunnen wij nog meer betekenen voor onze doelgroep en transgenderzorg sneller toegankelijker maken.
Advocaten met specialisatie LHBTI+
Onderstaande advocaten zijn bij Transvisie bekend als kantoren met ervaring op het terrein van LHBTI+ zaken. Transvisie kan niet verantwoordelijk gehouden worden voor de kwaliteit van de dienstverlening van deze kantoren. Veel procedures kunnen overigens ook door andere kantoren worden uitgevoerd. Je zult in overleg met het kantoor dat je benadert moeten bespreken of ze jouw zaak kunnen aannemen en welke voorwaarden daarvoor gelden. Kan het door jou benaderde kantoor jouw zaak niet aannemen, vraag dan of ze je kunnen doorverwijzen naar een ander kantoor. Je kunt ook met ons contact zoeken, zie contactgegevens en vragen of wij je verder kunnen helpen in de keuze van juridische ondersteuning. Let op: het is raadzaam een rechtsbijstandsverzekering te hebben!
| Naam | contact | rechtsgebieden |
| Cohen advocatuur en mediation, Amstelveen (Mr. A.L. Cohen) | http://www.cmm-advocaten.nl/ | personen- en familierecht |
| De Roze advocaat, Haarlem, (Mr. D. Maes) | https://www.derozeadvocaat.nl/ | familierecht, discriminatie, transgenderzaken |
| Hamer Advocaten, Bussum, (mr. M. Beukers) | https://www.hameradvocaten.nl/mr-moshe-beukers | familierecht, discriminatie, verzekeringsrecht |
| Koch advocaten, Breda en Roosendaal, (Mr. C. Gommers) | https://www.kochadvocaten.nl/advocaat/carlin-gommers | familie- en erfrecht |
| Pot Advocatenkantoor CS, Amsterdam | https://advocatengids.net/amsterdam/advocatenkantoor-pot-c-s/ | arbeidsrecht, familierecht, vreemdelingenrecht |
| Prakken d’Oliveira, Amsterdam, (Mr. H. van Ooijen) | https://www.prakkendoliveira.nl/nl/ | internationaal (familie)recht, vreemdelingenrecht, mensenrechten |
| Pronk advocatuur |B&C Melissen advocaten, Mr. J.H.C. Pronk, Apeldoorn | https://www.bc-advocaten.nl/team/jch-caroline-pronk | strafrecht, ambtenarenrecht, belastingrecht |
| Ocak advocatuur | Gulsen Ocak | Niasstraat 1, Utrecht; 030-2919921; info@ocakadvocatuur.nl | personenrecht, familierecht, strafrecht, vreemdelingenrecht, asielzaken |
|
Kim Smienk
|
Utrecht, gesprekslokaties door heel Nederland https://kimsmienkadvocatuur.nl |
transgender zaken, X in paspoort, ook mediation. Zie ook de artikelen op https://kimsmienkadvocatuur.nl/artikelen/ |
Moet ik meer documenten wijzigen of instanties informeren?
Veel andere officiële documenten waar voornaam (voorletters) en/of geslacht op staan moeten ook worden aangepast. Denk aan: kentekenbewijzen, bankrekeningen, verzekeringsbewijzen, etc. Geadviseerd wordt in het specifieke geval zelf navraag bij de betreffende instantie te doen.
Een notarieel testament dat gedeponeerd is bij het Centraal Testamenten Register (CTR)? Geef tijdig je naamswijziging door aan het CTR zodat je testament vindbaar blijft voor je nabestaanden. Deze wijziging dient zelf door te worden gegeven.
Kan ik ook voor een X in mijn paspoort kiezen in plaats van M of V?
Het kiezen voor een X in plaats van M of V is in de Nederlandse wet nog niet geregeld. Voor een genderneutrale aanduiding in het paspoort moet je naar de rechter, die de X inmiddels een aantal keren heeft toegestaan. Zie een aantal uitspraken:
https://linkeddata.overheid.nl/front/portal/document-viewer?ext-id=ECLI:NL:RBNNE:2019:3437 .
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBLIM:2018:4931
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBMNE:2020:522
In de Gaykrant en op Vice.com zijn hierover duidelijke artikelen verschenen.
Om een procedure te starten om in jouw paspoort een X te krijgen, heb je een advocaat nodig met verstand van transgenderzaken, die de juiste wegen weet te bewandelen. Transvisie kan je aan adressen helpen als je dat wilt. We raden je dringend aan om zo’n procedure niet op eigen houtje te doen. De reden hiervoor is dat uitspraken, als ze negatief uitpakken, bindend zijn voor jou, maar ook voor alle andere mensen die graag een aangepast paspoort willen hebben.
Wat staat er in de Transgenderwet 2014?
In de Transgenderwet (wettekst zie onze pagina ‘Wet en regelgeving‘) worden niet langer medische voorwaarden gesteld aan het veranderen van je geslacht in je geboorteakte. Dat betekent dat je geen geslachtsaanpassende behandelingen hoeft te ondergaan om je juridische geslacht te laten veranderen. Ook is de gang naar de rechter niet langer nodig. Met de verklaring van één deskundige, waarvoor een beperkt aantal deskundigen in aanmerking komt, kan de transgender persoon naar de afdeling Burgerzaken van de gemeente gaan. Na het overleggen van de deskundigenverklaring voert de ambtenaar van de burgerlijke stand de wijzigingen van geslacht en eventueel voornamen op de geboorteakte en het BRP door. (NB er is een wijziging van de Transgenderwet in de maak).
