Volwassenen

Transitie

Wat betekent transitie?

Transitie is de weg die een transgender persoon kan gaan om geheel of gedeeltelijk van geslacht te veranderen. Een geboren man gaat in transitie om vrouw te worden en een geboren vrouw gaat in transitie om verder als man door het leven te gaan. Deze weg heeft sociale, medische, juridische en psychische aspecten.

Over de video: Voormalig Transvisie voorzitter en Kamerlid Lisa van Ginneken vertelt over haar transitie die starte op haar 42ste levensjaar.

Bron: Youtube kanaal D66

Over de video: Jip is non binair en vertelt samen met diens vader Henk hoe de erkenning van diens identiteit het leven mooier heeft gemaakt.

Bron: Youtube kanaal L1 Nieuws

Hoe pak je het aan?

Als je al langere tijd rondloopt met het gevoel dat jouw genderidentiteit niet overeen komt met je biologische geslacht, en je lichamelijk zou willen veranderen, kun je je wenden tot een van de behandelaars op dit vakgebied. Zie onze pagina behandelaars.

 

Meerdere onderzoeken hebben inmiddels uitgewezen dat bij de meeste transgender personen de lichaamstevredenheid en de lichaamsbeleving verbetert na een volledige of gedeeltelijke transitie.

 

Let op: Alle informatie beschrijft algemene trends en situaties, waaruit niet zonder meer conclusies voor een individueel geval kunnen worden getrokken. Voor een juiste beoordeling van je eigen situatie, dien je altijd te overleggen met je huisarts, een andere professionele hulpverlener of behandelaar. Verder dient ieder mens hierin zijn eigen, persoonlijke keuzes te maken.

Stap voor stap

De stappen die doorlopen worden zijn vastgelegd in de Standards of Care van WPATH (internationaal) en in de Nederlandse Kwaliteitsstandaard Somatische Transgenderzorg. Soms is er ook een protocol van het ziekenhuis/de behandelaar. Overigens is de individuele wens van de betreffende transgender persoon meer en meer het uitgangspunt voor de behandeling. Sommige transgender mensen willen het hele medische traject ondergaan, anderen willen alleen bepaalde onderdelen van het medische traject ondergaan.

De transitie volgens de standaard van het WPATH.

Klik op de balkjes hieronder om de informatie te lezen.

Je meld je aan bij een gespecialiseerde zorgaanbieder. Je vindt het actuele aanbod van aanbieder op transgenderwegwijzer.nl

Na je aanmelding word je op de wachtlijst geplaatst en in volgorde van aanmelding opgeroepen voor een intake- of screeningsgesprek. Doel van dit gesprek is na te gaan of iemand bij de betreffende instelling aan het juiste adres is. Vooraf worden eventuele gegevens van eerdere hulpverleners opgevraagd. Als alle gegevens voorhanden zijn en kloppen en word je opgevoerd voor de diagnostische fase. Er kan sprake zijn van een (lange) wachttijd tussen de intake en de start van de diagnostische fase.

Na de intake of screening volgt de diagnostische fase, die bestaat uit een aantal psychologische en lichamelijke onderzoeken en gesprekken met een psycholoog. Waarom eigenlijk een psycholoog? Genderdysforie is gepubliceerd in de DSM-5. De DSM-5 is de afkorting van Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, ofwel het diagnostische en statistische handboek van psychiatrische aandoeningen. Genderdysforie wordt helaas nog steeds geschaard onder psychiatrische aandoeningen. Daarom moet een psycholoog en in bijzondere gevallen een psychiater de diagnose stellen.
 
Het aantal gesprekken met de psycholoog verschilt van geval tot geval. Meestal minimaal 5. Het uiteindelijke aantal hangt af van de betreffende persoon en de organisatie waar je de gesprekken voert. Je moet ook een aantal vragenlijsten invullen en een levensbeschrijving maken. In de diagnostische fase staan een aantal vragen centraal: Is er sprake van genderdysforie? Heb je een sociaal netwerk? Is je mentale draagkracht voldoende? Ben je voldoende op de hoogte van de gevolgen van de behandelingen tijdens de medische transitie? Zijn er bijkomende ziekten of stoornissen?
Meestal wil de psycholoog ook een gesprek met je waar ook een directe naaste van je bij aanwezig is (ouder, partner of andere naaste).
 
Op het moment dat de psycholoog van mening is dat daadwerkelijk sprake is van genderdysforie, brengt hij jouw ‘specifieke’ geval in, in het behandelteam. Dit team besluit of er wordt overgegaan tot de geslachtsaanpassende behandelingen uit de medische transitie.

Het is mogelijk je voornaam en geslachtsaanduiding te laten wijzigen in de Basis registratie persoonsgegevens (BRP). Je officiële identiteitspapieren (ID-kaart, paspoort, rijbewijs) kunnen dan aan de nieuwe situatie worden aangepast. Zie over het moment waarop en de geldende voorwaarden onze pagina ‘Aanpassen officiële documenten‘.

 

Let op: Heb jij tussen 1 juli 1985 tot 1 juli 2014 je geslachtsaanduiding op je geboorteakte laten wijzigen? Dan kom je in aanmerking voor een tegemoetkomingsregeling.  Klik hier voor meer informatie.

Na het besluit van het behandelteam kun je aan het lange traject van de medische transitie beginnen. De eerste stap in het medische transitieproces is het gaan gebruiken van cross-sekse hormonen. Hormonen die je verder je hele leven moet blijven gebruiken. Je krijgt voor de start met deze hormonen een lichamelijk onderzoek door de endocrinoloog en soms ook de gynaecoloog. Je krijgt een bloedonderzoek en eventueel een botscan. Ook kunnen in deze periode bij een bestaande kinderwens geslachtscellen worden afgenomen om te bewaren. Bij de start van de hormonen onderteken je een verklaring en krijg je de cross-sekse hormonen voorgeschreven.
 
Als je nog niet in de rol en het uiterlijk van het wensgeslacht leeft, start je ongeveer gelijktijdig met de hormonen met je sociale transitie. Dat betekent dat je moet gaan leven in de rol en het uiterlijk van het gewenste geslacht. Sommigen ervaren deze fase als zwaar omdat het uiterlijk nog (te veel) afwijkt van het wensgeslacht. Je moet, als je dat nog niet gedaan hebt, directe omgeving op de hoogte gaan stellen van je transitie (partner, kinderen, ouders, familie, buren, kennissen en vrienden, collega’s, medestudenten, etc.). Regelmatig heb je overleg met je psycholoog en endocrinoloog en eventueel anderen betrokkenen (bv. verpleegkundig consulent Amsterdam UMC). Er wordt regelmatig een bloedonderzoek uitgevoerd om je bloedwaarden te controleren. Of je al leefde in het wensgeslacht of daar nu pas mee begint, deze fase start na de diagnostische fase en duurt tenminste 1 jaar.
Na ongeveer een jaar kun je beginnen met de genderbevestigende operaties. Hierover wordt overigens weer een besluit genomen door het behandelteam. Operaties waar je aan kunt denken zijn: bij transgender mannen: verwijdering van borsten (kan al na 6 maanden), verwijdering baarmoeder, eierstokken en (eventueel) vagina, genitale operatie(s). Bij transgender vrouwen: genitale operatie, eventuele borstvergroting, eventuele aangezichtscorrecties, eventuele stemoperatie, eventuele adamsappelcorrectie.
 
Voor meer informatie over deze operaties, zie onze pagina: ‘Operaties‘ met tabbladen voor de operaties van mannen en vrouwen. Over de eventuele vergoeding door de zorgverzekering, zie onze pagina ‘Zorgverzekering-vergoedingen‘.” Als je denkt hulp nodig te hebben direct na een genderbevestigende operatie en je geen beroep kunt doen op familie, buren of vrienden, dan kun je je, mits tijdig, wenden tot het WMO-loket van de gemeente waar je woont. De gemeente kan zorgen voor tijdelijke hulp bij het huishouden en andere werkzaamheden. Soms zijn er ook voorzieningen om boodschappen te laten doen.
 
Voorwaarden operatieve fase:
De behandelaren hanteren een aantal voorwaarden om voor een genderbevestigende operatie in aanmerking te komen:
  • diagnose genderdysforie
  • 18 jaar of ouder
  • sociale transitie van tenminste 1 jaar doorlopen
  • realistische verwachtingen over de operaties (geldt met name voor de genitale operaties)
  • geen medische contra-indicaties
  • gestopt met roken enige tijd voor de operatie (periode verschilt per operatie)
  • gezond gewicht (BMI bij geslachtsoperaties 18 – 30 en bij transmannen bij borst en baarmoederverwijdering en colpectomie tussen 18 en 35).

Laat je tijdig over deze voorwaarden informeren door de betreffende chirurg.

Nadat de operatieve fase is afgerond, start het ‘gewone’ leven. Toch ben je niet helemaal van de dokters, medicijnen en controles af. Regelmatig zijn er nog medische controles (bloedwaarden, eventueel botdichtheid, situatie neovagina, etc.). Daarnaast moeten transgender mensen zich realiseren dat ze wordt aangeraden bepaalde bevolkingsonderzoeken te ondergaan. Ook als ze daar niet (meer) voor worden uitgenodigd. Zie ook onze pagina ‘na de medische transitie‘.

De sociale transitie.

Mensen die van geslacht willen veranderen, zullen langzaam maar zeker moeten gaan leven in de rol en het uiterlijk van het gewenste geslacht. Sommige mensen gaan dit direct doen als ze ‘eruit’ zijn. Bij anderen valt dit samen met het moment dat met hormonen wordt begonnen (zie medische transitie). Deze overgang naar het leven in de rol van het andere geslacht wordt sociale transitie genoemd, vroeger ook wel real life fase. Sociale transitie houdt in dat je je familie, vrienden, werk, verdere directe omgeving, etc. op de hoogte stelt van de veranderingen die je zult ondergaan, zodat ook je omgeving zich daarop kan instellen. Deze fase is een groeiproces. Als je hormonen gaat gebruiken ga je lichamelijk vervrouwelijken/vermannelijken en dat heeft een positieve invloed op je innerlijke beleving en je uitstraling. Overigens niet iedereen die een sociale transitie ondergaat, ondergaat ook een medische transitie. Er zijn mensen die geheel of gedeeltelijk in de andere geslachtsrol gaan leven en geen medische behandelingen nastreven.

 

Tijdens de sociale transitie kun je in meer of mindere mate problemen hebben met je passabiliteit. Je hebt nog geen hormonen of ze doen hun werk nog niet voldoende en de chirurgische ingrepen duren nog even. Het passabel zijn / worden is een proces dat verschilt van persoon tot persoon en ook in tijd.

 

Tussen de start van de hormonen en geslachtsaanpassende operaties zit meestal ten minste één jaar. In die tijd bezoek je ook je psycholoog. Na dat jaar besluit een team van behandelaars, op voordracht van je psycholoog, of je in aanmerking komt voor de geslachtsaanpassende operaties die je in het kader van je transitie kunt ondergaan (een uitzondering is dat transgender mannen kunnen na 6 maanden al in aanmerking kunnen komen voor de borstoperatie). Voor de inhoudelijke beschrijving van de operaties bij transgender mannen en vrouwen, zie onze pagina ‘Operaties‘. Over het algemeen zijn meerdere operaties nodig om het gewenste resultaat te bereiken.

Praktische informatie over vermannelijking

Met al een aantal eenvoudige stappen kan je toewerken naar meer vermannelijking.  Klik op de balk hieronder om de informatie te lezen.

Transgender mannen gaan in deze periode experimenteren met kleding en uiterlijk.

Binder of hesje: Je kunt in deze periode hun borsten trachten weg te werken door het dragen van een binder of hesje en wijdere kleding. Hesjes zijn in Nederland verkrijgbaar o.a. bij Untag, bij Paxsies, maar er zijn ook te koop op diverse internationale websites. Er zijn op internet meerdere filmpjes over het gebruik van een binder. Zie bv. dit filmpje van PinkNews.

Broekvulling: Je kunt een broekvulling gebruiken in de vorm van een penisprothese. Deze zijn er in vele soorten, maten en prijzen. Diverse protheses zijn in NL verkrijgbaar bij DanaëPaxies en mr. B , YourRules, maar ook bij een aantal internationale websites.

De prothese is te dragen in een onderbroek met een zakje, deze zijn te koop bij DanaëPaxsies en bij Fundies in Arnhem of via internationale websites.

 

Knippen en scheren: Het helpt als je je een goede coup laat knippen. Wat scheren betreft: over scheren is veel informatie op internet te vinden.

Kleding: Je gaat mannelijke kleding kopen. Ook dat kan een zoektocht zijn. Wat vind je leuk, wat staat je. Soms staat dat wat je leuk vindt echt niet bij jou. Als je het niet precies weet, laat je dan eens adviseren in een of meer herenmode zaken of neem een vriend mee.

Praktische informatie over vervrouwelijking

Met al een aantal eenvoudige stappen kan je toewerken naar meer vervrouwelijking.  Klik op de balk hieronder om de informatie te lezen.

Transgender vrouwen gaan in deze periode experimenteren met kledingmake-uphaarwerk (pruik of ander haarwerk) en eventueel een borstprothese.

 

Er zijn diverse winkels waar je terecht kunt voor advies of producten (zoals:  Danaë Mariposa).

 

Kledingkeuze: De Zwolse Magré biedt hulp bij de kledingkeuze van transgender vrouwen, zie het artikel in de Stentor.

 

Borstprotheses: Je kunt als je geen inwendige borstprotheses wilt, of daar nog niet voor in aanmerking komt, kiezen voor uitwendige borstprotheses. Deze uitwendige borstprotheses kunnen worden aangemeten met bijbehorende bh. Uitwendige borstprothese worden gebruikt door cisvrouwen met borstkanker, vrouwen zonder borstklier of vrouwen die hun borsten moeten missen als gevolg van een trauma. Maar er zijn ook transgender vrouwen die deze borstprotheses gebruiken.

Trans vrouwen die door het gebruik van hormonen niet het gewenste resultaat bereiken, kunnen uitwendige borstprotheses vergoed krijgen uit de basisverzekering. Om voor vergoeding in aanmerking te komen moet er sprake zijn van medische noodzaak. Deze medische noodzaak wordt beoordeeld door een arts. Een verwijsbrief met medische verklaring uitgeschreven door een arts is voldoende. Een mammacare adviseur die een contract heeft met de zorgverzekeraars kan de borstprotheses direct declareren bij de verzekeraar. De bh is voor eigen rekening. Is er geen contract met de zorgverzekeraar, dan moet de cliënt de protheses voorschieten en kan het zijn dat niet het gehele bedrag wordt vergoed.

Zie voor meer info de website kanker.nl, de website van de Stichting Belangen Verbond van Borstprothese Leveranciers en het tabblad trans vrouwen onder ‘borstvergroting’ op onze pagina zorgverzekering. Zie verder de informatie over het verstrekken van hulpmiddelen van je eigen zorgverzekeraar.

Proudbreast (winnaar ASN Bank Wereldprijs) levert de qups, een uitwendige borstprothese. Meer informatie op de website van ProudBreast.

Een groep vrijwilligers breit uitwendige borstprotheses in iedere maat, omvang en kleur, zie de website breiborst. De vrijwilligers zijn te bereiken via info@breiborst.nl.

Make-uplessen: Sephora biedt op internet gratis make-uplessen voor transvrouwen aan. Zie ook de website en de blog van 2pass Clinic.

Haarwerk: Er zijn diverse haarwerk ateliers zoals Haarlounge in Den Haag

Deze pagina is op 14 oktober 2024 bewerkt.