Op deze pagina vind je de omschrijving van veel gebruikte termen en begrippen als gender, transgender, cisgender, etc. Deze begrippen zijn wel aan verandering onderhevig. Soms betekenen de woorden in een ander land toch nog net wat anders. Ook zijn begrippen opgenomen die inmiddels in ongebruik raken of zijn geraakt.
| Begrip | Omschrijving |
|---|---|
| Androgyn | persoon die zich niet mannelijk en niet vrouwelijk voelt of uit, zich juist mannelijk én vrouwelijk voelt of uit, of iemand die gevoelsmatig tussen beide seksen staat. |
| Autonome indicatiestelling | (autonome beslismodel) psychodiagnostisch traject dat zich beperkt tot het door een deskundige geven van uitgebreide voorlichting en het vaststellen de wilsbekwaamheid van de transgender persoon die een geslachtsaanpassende behandeling wil ondergaan, waarna deze een verklaring ondertekent en in behandeling gaat (In VS bekend als ‘informed consent’) (In NL nog niet toegepast). |
| Cisgender | persoon van wie het biologische geboortegeslacht overeenkomt met de genderidentiteit. |
| Comorbiditeit | het gelijktijdig hebben van twee of meer onafhankelijke aandoeningen of stoornissen (bv. transgenderzijn en autisme, transgenderzijn en ADHD, transgenderzijn en reuma, transgenderzijn en suikerziekte). |
| Crossdressing | het dragen van kleding en aannemen van een genderrol, die in de betreffende cultuur meer past bij die van het andere geslacht. |
| Cross-sekse hormonen | hormonen van het andere biologisch geslacht. |
| Diagnostische fase | fase voorafgaand aan de medische behandeling, waarbij de diagnose ‘genderdysforie’ wordt gesteld. |
| Geslachtsaanpassende of genderbevestigende behandeling | medische behandeling, die het lichaam zo veel mogelijk in overeenstemming moet brengen met de genderidentiteit, en bestaat uit het gebruik van hormonen en/of genderbevestigende operatie(s). |
| Gender | geslacht en met name de sociale geslachtskenmerken. |
| Genderbevestigende operatie | operatie(s) aan primaire en secundaire geslachtsorganen en gezicht waardoor het lichaam zo veel mogelijk in overeenstemming wordt gebracht met de genderidentiteit. |
| Genderdysforie | discrepantie tussen het biologische geboortegeslacht en de genderidentiteit (term wordt vooral nog in een medische context gebruikt). |
| Genderexpressie | wijze waarop iemand zich naar buiten toe presenteert bv. in naamgebruik, kleding, gedrag, haarstijl, stem. |
| Genderidentiteit | diepgevoelde, persoonlijke overtuiging al dan niet te behoren tot een bepaald geslacht: man of vrouw, beide of geen van beide. |
| Gender incongruentie | discrepantie tussen het biologische geboortegeslacht en de genderidentiteit (term in ICD 11). |
| Gender niet-conform | genderidentiteit, genderrol en/of genderexpressie wijken af van wat in een bepaalde tijd of cultuur als ‘normaal’ wordt gezien bij een bepaalde biologische sekse. |
| Genderqueer | persoon van wie de genderidentiteit en/of de genderrol niet overeenkomt met de binaire indeling man en vrouw. |
| Genderteam | multidiciplinair team voor de medische behandeling van transgender mensen, dat bestaat uit meerdere specialismen zoals: psychologen, psychiaters, endocrinologen, gynaecologen, plastisch chirurgen, KNO-artsen, seksuologen. Dit team behoeft zich niet per sé in één ziekenhuis te bevinden. |
| Interseksueel | persoon bij wie zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken aanwezig zijn. |
| Multidiciplinaire indicatiestelling | psychodiagnostisch traject door psychologen, dat is gericht op, en onlosmakelijk deel uitmaakt van, de geslachtsaanpassende behandeling. Diagnosestelling en besluit tot behandeling worden genomen door het multidiciplinaire team in collegiaal verband. |
| Non-binair | iemand die zich niet exclusief identificeert als man of vrouw. |
| Peer-review indicatiestelling | diagnosestelling door psychologen of psychiaters in collegiaal verband (vier ogen principe), die een samenwerkingsverband hebben met artsen in NL of daarbuiten voor het uitvoeren van de geslachtsaanpassende behandeling. |
| Sekse/geslacht | het, bij geboorte vastgestelde of na geslachtsaanpassing aangenomen geslacht. |
| Sociale transitie | fase waarin de transgender mens volledig gaat leven in de rol van het gewenste geslacht. |
| Trans | aan gene zijde, aan de andere kant, over de grens. |
| Transgender | term voor iemand wiens genderidentiteit niet overeen komt met het geboortegeslacht. |
| Transgender kind/jongere | kind/jongere dat/die een ontwikkeling doormaakt die niet overeen komt met het geboortegeslacht. |
| Transgender persoon/mens | transgender vrouw, transgender man of iemand die zich identificeert met beide geslachten, of met geen van de twee, of met iets totaal anders dan de concepten ‘man’ of ‘vrouw’. |
| Transgender Netwerk Nederland (TNN) | samenwerkingsverband van (belangen)organisaties voor transgender personen, dat zich inzet voor een genderdiverse samenleving, emancipatie van transgender personen en hun omgeving en bestrijding van discriminatie van transgender personen. |
| Transitie | alle interventies en acties die nodig zijn om de overgang te maken van het ene naar het andere geslacht. |
| Trans man/jongen | persoon met een (overwegende) mannelijke genderidentiteit, ondanks dat deze bij de geboorte als ‘vrouwelijk’ is geregistreerd. |
| Transgender man/jongen | |
| Transseksueel | iemand van wie de genderidentiteit niet overeenkomt met het biologische geslacht en bij wie de behoefte bestaat aan geslachtsaanpassende behandeling (term wordt in NL als verouderd gezien, term wordt in USA ook wel gebruikt voor iemand die een transitie heeft ondergaan). |
| Transvisie | landelijke patiëntenorganisatie voor transgender volwassenen, jongeren en kinderen en hun naasten, die zich richt op onderling contact, informatievoorziening, voorlichting en belangenbehartiging. |
| Transvisie Zorg | landelijke GGZ organisatie, onderdeel van de Parnassia groep, die psychische en psychosociale hulpverlening biedt aan mensen met genderidentiteitsvragen en genderdysforie. Het aanbod voor volwassen transgenders is ondergebracht bij PsyQ Amsterdam, het aanbod voor kinderen/jongeren bij Youz Zaandam. |
| Trans vrouw/meisje | persoon met een (overwegende) vrouwelijk genderidentiteit, ondanks dat deze bij de geboorte als ‘mannelijk’ is geregistreerd. |
| Transgender vrouw/meisje | |
| Travestiet | iemand die uiting geeft aan zijn genderexpressie door zich deels, of volledig en soms, tot regelmatig te kleden als persoon van het andere geslacht. Doorgaans is een travestiet tevreden met zijn of haar biologische geslacht. |