Wet- en regelgeving
Er zijn diverse nationale en internationale regelingen van belang voor (de behandeling van) transgender mensen. Op deze pagina staan verschillende documenten in pdf, dan wel met hyperlink, voorzien van een korte inleiding. Sommige regelingen zijn in het Nederlands, andere zijn in het Engels.
Op onze pagina Rapporten, handreikingen staan documenten die van belang kunnen zijn bij het opstellen of doorvoeren van beleidsmaatregelen ten behoeve van transgender personen.
- ICD-10 is de tiende editie van de International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems. Het is een internationaal gehanteerde lijst van ziekten, bijgehouden door de Wereldgezondheidsorganisatie. Transseksualisme (F64.0) is in de lijst opgenomen.
- ICD-11 is de elfde editie van de International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems. Het is een internationaal gehanteerde lijst van ziekten, bijgehouden door de Wereldgezondheidsorganisatie. In deze elfde editie wordt het woord ‘gender incongruentie’ gebruikt. Verder zijn in deze versie alle transgerelateerde diagnoses verwijderd uit het hoofdstuk psychiatrische/mentale aandoeningen. Er is een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan het hoofdstuk ‘Conditions related to sexual health’, namelijk ‘Gender incongruentie’ met twee sub-hoofdstukken: ‘Gender incongruentie bij volwassenen en adolescenten’ (HA 60) en ‘gender incongruentie bij kinderen’ (HA 61). De ICD 11 wordt 1 januari 2022 van kracht. Volledige tekst van de ICD-11 lees hier.
- Een goede uitleg over het verschil tussen DSM en ICD lees hier.
Standards of Care (SOC), versie 8 van The World Professional Association for Transgender Health (2022). Document waarin de internationale standaard van medische gezondheidszorg voor transgenders is vastgelegd. Transvisie verwijst naar de oorspronkelijke, Engelse tekst bij wetenschappelijke of medische doeleinden, omdat deze Engelse tekst door de schrijvers is geautoriseerd. Download de Engelstalige SOC-8 van de website van WPATH.
De Endocrinologische Society heeft in september 2017 een Klinische Praktische Gids uitgegeven voor de behandeling van genderdysfore/gender-incongruente mensen.
De Kwaliteitsstandaard Somatische Transgenderzorg omvat (kwaliteits)richtlijnen voor de somatische behandeling van transgender personen. De standaard is bedoeld voor alle beroepsgroepen die transgender personen behandelen. Voor de psychische begeleiding van transgender mensen is een aparte kwaliteitsstandaard.
De Kwaliteitsstandaard Psychische Transgenderzorg omvat (kwaliteits)richtlijnen voor de psychische behandeling van transgender personen. De standaard is bedoeld voor alle beroepsgroepen die transgender personen behandelen (bijvoorbeeld psychologen, psychiaters en seksuologen). De somatische behandeling wordt in de kwaliteitstandaard somatische transgenderzorg geregeld.
- Australian Standards of Care and Treatment Guideline for trans and gender diverse children and adolescents. versie 1.3 2020. Australische richtlijnen voor begeleiding van transgender kinderen en jongeren
- Gender Affirming Healthcare for Gender Diverse and Transgender Children, Young People andAdults in Aotearoa New Zealand, okt. 2018. Nieuw Zeelandse richtlijn voor de behandeling van transgender volwassenen, jongeren en kinderen. In deze richtlijn is veel aandacht voor de holistische benadering die voortkomt uit de denkwijze van de Maori. Dat levert een richtlijn op met ruime aandacht voor de autonomie van de mensen waarvoor de richtlijn is geschreven. Autonomie houdt in deze richtlijn in dat de transgender gemeenschap zelf een leidende rol heeft in de ontwikkeling van de transgenderzorg en richtlijnen zoals deze
- Ensuring Comprehensive Care and Support for Transgender and Gender-Diverse Children and Adolescents,, okt. 2018. Amerikaanse richtlijn voor de behandeling van transgender jongeren en kinderen, waarbij de genderbevestigende benadering wordt aanbevolen. In deze benadering worden het kind en het gezin geholpen om een uitingsvorm te vinden die bij het kind past. In het artikel ‘Pediatricians are key in supporting trangender, gender-diverse youth’ doet Jason Rafferty verslag van deze richtlijn..
Helaas heeft Transvisie geen toestemming van het Amsterdam UMC (voorheen VUmc) om het behandelprotocol hier te publiceren. Het genderteam is van mening dat het behandelprotocol voldoende is uitgewerkt op haar website. Principle 17 heeft het protocol wel volledig op haar website staan.
De Standards of Care en het protocol van het Amsterdam UMC (voorheen VUmc) zijn geen dwingende voorschriften. Volgens het Kwaliteitskader Medische zorg van de KNMG het Koninklijk Genootschap voor de Geneeskunde, waarbij alle artsen in Nederland zijn aangesloten is een richtlijn niet dwingend maar: “De arts mag (en moet soms) beargumenteerd afwijken van de richtlijnen en standaarden. De arts is verplicht afwijkingen te motiveren en te documenteren (in een behandelplan of medisch dossier). Zie pagina 31 de artikelen 3.1.3c
Regelmatig actualiseert ZIN het overzicht zorgactiviteiten met aanspraakcode Zvw. In dit document staan een aantal behandelingen voor transgenders opgenomen en de mogelijke vergoeding daarvan.
Het CVZ (thans Zorginstituut Nederland (ZIN)) heeft een aantal toetsingskaders opgesteld die betrekking hebben op de te vergoeden zorg aan transseksuelen. In dit toetsingskader bespreekt het CVZ de zorg ten behoeve van zowel transmannen als transvrouwen die onder de Zorgverzekeringswet valt. Dit toetsingskader cvz 20070327 bevat een opsomming van interventies die bij de behandeling van transseksuelen aan de orde kunnen zijn en welke wel en niet voor vergoeding in aanmerking komen. Ook wordt ingegaan op de toe te passen regelgeving.
Het CVZ (thans Zorginstituut Nederland (ZIN)) heeft een aantal toetsingskaders opgesteld die betrekking hebben op de te vergoeden zorg aan transseksuelen. In dit toetsingskader cvz 20080325 stelt het CVZ dat zorg i.v.m. transseksualiteit die niet in een gespecialiseerd centrum wordt verricht, moet voldoen aan de internationale richtlijn (SOC) en onder regie moet staan van een deskundig psychiater/psycholoog.
Het CVZ (thans Zorginstituut Nederland (ZIN)) heeft een aantal toetsingskaders opgesteld die betrekking hebben op de te vergoeden zorg aan transseksuelen. In dit toetsingskader cvz 20080922 gaat de CVZ nader in op het al dan niet vergoeden van epilatie behandelingen bij transseksuelen. Met name wordt ingegaan op ontharing van het perineo-scrotaal/vaginaal gebied, de armen en de benen en het gezicht en de hals. Ingegaan wordt op vergoedbaarheid, aantal behandelingen, en technieken.
Het CVZ (thans Zorginstituut Nederland (ZIN)) heeft een aantal toetsingskaders opgesteld die betrekking hebben op de te vergoeden zorg aan transseksuelen. In dit toetsingskader cvz 20100322 stelt het CVZ dat de zorg valt onder verschillende wetten: de Zorgverzekeringswet, AWBZ en WMO. Er wordt met name ingegaan op aangezichtschirurgie, reductie van de adamsappel, foniatrie, logopedie, stemverhogende operatie bij transvrouwen en de psychische zorg en psychosociale hulp. In het eerste stuk staan de standpunten van het CVZ opgenomen. In de volgende hoofdstukken gaat het CVZ expliciet in op: het probleem, de toe te passen ingrepen, de relevante bepalingen uit de wet en regelgeving, beoordeling wanneer wel/of geen vergoeding.
Op 1 juli 2014 is in Nederland de Transgenderwet bw boek 1 artikel 28 van kracht geworden. Op basis van deze gewijzigde wet kunnen transgenders op basis een deskundigenverklaring hun geslachtsaanduiding en voorna(a)m(en) in de basisregistratie en dus op hun paspoort en rijbewijs laten wijzigen. De tekst van artikel 28 BW staat hiernaast. Voor meer toelichtende info over dit onderwerp zie ook onze pagina ‘juridisch‘.
De Jogjakarta-beginselen, formeel de Jogjakarta-beginselen voor de toepassing van Mensenrechten met betrekking tot Seksuele Geaardheid en Genderidentiteit, zijn een verzameling beginselen met betrekking tot homoseksualiteit, genderidentiteit, transseksualiteit, transgenderisme, en interseksualiteit (LGBT of LGBTI). Ze zijn opgesteld van 6 tot en met 9 november 2006 aan de Universitas Gadjah Mada in Jogjakarta door de Internationale Commissie van Juristen, op verzoek van Louise Arbour.
Het document bevat 29 principes, samen met richtlijnen en adviezen over de toepassing ervan, en is bedoeld om de discriminatie van de betrokken bevolkingsgroepen tegen te gaan. De tekst is o.a. in het Engels. De principes zijn opgesteld naar aanleiding van een patroon van misbruik dat zich wereldwijd voordoet. Voorbeelden hiervan zijn verkrachting, marteling, buitengerechtelijke executies, eerwraak medisch misbruik, beperkingen of ontzegging van de vrijheid van meningsuiting en een ruim scala aan discriminatoire maatregelen betreffende werk, huisvesting, opleiding en immigratie en een beperkte toegang tot onafhankelijke rechtspraak. Deze maatregelen treffen enige miljoenen mensen. De Raad van Europa heeft de beginselen expliciet onderschreven en een aantal aanbevelingen aan lidstaten opgesteld om de Jogjakarta-beginselen in de praktijk te brengen. In 2017 zijn er een aantal aanvullingen op gekomen. Zie voor beide documenten de website.
- Resolution on Gender and Sexual Orientation Diversity in Children and Adolescents in Schools. Resolutie van de American Psychological Association over o.a. genderdiversiteit op scholen
Was de informatie op deze pagina nuttig?
Dagelijks staan meer dan 100 transvisie vrijwilligers belangeloos klaar voor onze doelgroep. Via onze contactgroepen, individuele gesprekken, infopunt, voorlichting maar ook via onze belangenbehartiging. Met jouw donatie kunnen wij nog meer betekenen voor onze doelgroep en transgenderzorg sneller toegankelijker maken.