Onderzoek vooraf.

Voor dat hormonen worden voorgeschreven dient eerst onderzoek plaats te vinden. Het voorschrijven van cross-sekse hormonen gebeurt door een endocrinoloog. Voordat je kunt beginnen met de vrouwelijke hormonen, wordt eerst uitgebreid bloed- en urineonderzoek gedaan. Dit is om te controleren of je lichamelijk gezond bent en of er geen lichamelijke bezwaren tegen het gebruik van vrouwelijke hormonen zijn. De uitslag van het onderzoek krijg je te horen tijdens een gesprek met de endocrinoloog. Als er geen afwijkingen zijn gevonden bij het bloed- en/of urineonderzoek, schrijft de endocrinoloog je een recept voor hormonen voor. De endocrinoloog bepaalt in overleg met jou welke vorm je krijgt voorgeschreven.

Alle informatie beschrijft algemene trends en situaties, waaruit niet zonder meer conclusies voor een individueel geval kunnen worden getrokken. Voor een juiste beoordeling van je eigen situatie, dien je dus altijd te overleggen met je huisarts of een andere professionele hulpverlener of behandelaar.

Verschillende soorten hormonen.

De behandeling bij transgender vrouwen bestaat meestal uit medicatie die de productie van testosteron afremt, anti-androgenen en vrouwelijke hormonen in de vorm van oestrogenen. Het afremmen van de testosteronproductie is alleen nodig bij pre-operatieve transgender vrouwen. Immers na de vaginaplastiek zijn de bronnen van testosteronproductie, de teelballen, niet meer aanwezig. Onder invloed van de hormonale behandeling verdwijnen geleidelijk aan de mannelijke geslachtskenmerken en ontstaan meer vrouwelijke kenmerken. Uit onderzoek is gebleken dat al na een relatief korte tijd (half jaar) een bescheiden borstgroei kan ontstaan, de vetverdeling kan veranderen naar meer vet op de heupen en de botdichtheid wat kan toenemen. Na geslachtsaanpassende chirurgie zijn bij afwezigheid van contra-indicaties levenslang oestrogenen noodzakelijk.

Anti-androgenen remmen de testosteronaanmaak en/of blokkeren de testosteronreceptor. De gewenste effecten zijn: vermindering van het libido (minder spontane erecties), minder lichaamsbeharing en stopzetting van het proces van mannelijk haaruitval. Vrouwelijke hormonen hebben ook effect op de seksualiteitsbeleving. Bijwerkingen die gerapporteerd worden zijn vermoeidheid, lusteloosheid, spierzwakte en, zoals verwacht, onvruchtbaarheid. Lees altijd goed de bijsluiter.

Oestrogenen onderdrukken ook de testosteronproductie en leiden tot vervrouwelijking: borstgroei, zachtere huid, veranderende vetverdeling, toenemende emotionaliteit. De stem wordt niet beïnvloed. Ook is er vaak slechts een beperkt effect op de mannelijke baardgroei. Dan kan laser- of elektrische epilatie nodig zijn. De lichaamsbeharing ter hoogte van andere lichaamszones reageert doorgaans beter op de behandeling. Op jonge leeftijd wordt vaak een orale vorm van oestrogenen voorgeschreven, op gevorderde leeftijd wordt een transdermale vorm voorgesteld (gel of pleister). Er zijn geen voordelen verbonden aan het toevoegen van progesteron aan de behandeling, kans op bijwerkingen wordt alleen maar groter. Lees altijd goed de bijsluiter.

Effecten

De meest voorkomende effecten van een hormoonbehandeling bij transgender vrouwen, zijn:

• De gewenste borstontwikkeling.
• Opvliegers.
• (meer) emotioneel gedrag.
• Verminderde seksuele interesse.
• Een vrouwelijk patroon van vetverdeling in het lichaam en in het gezicht.
• Verlies van spiermassa.

Onderzoek vooraf.

Het voorschrijven van testosteron gebeurt door een endocrinoloog. Voordat je kunt beginnen met de testosteron, wordt eerst uitgebreid bloed- en urineonderzoek gedaan. Dit is om te controleren of je lichamelijk gezond bent en of er geen lichamelijke bezwaren tegen het gebruik van testosteron zijn. Er wordt bloed- en urineonderzoek gedaan tussen de vijfde en elfde dag na het begin van de menstruatie. De uitslag van het onderzoek krijg je te horen tijdens een gesprek met de endocrinoloog. Als er geen afwijkingen zijn gevonden bij het bloed- en/of urineonderzoek, schrijft de endocrinoloog je een recept voor testosteron voor.

Alle informatie beschrijft algemene trends en situaties, waaruit niet zonder meer conclusies voor een individueel geval kunnen worden getrokken. Voor een juiste beoordeling van je eigen situatie, dien je dus altijd te overleggen met je huisarts of een andere professionele hulpverlener of behandelaar.

Verschillende soorten hormonen.

De endocrinoloog bepaalt in overleg met jou welke vorm van testosteron je krijgt voorgeschreven. Je kunt testosteron gebruiken door het te injecteren Sustanon of Nebido, door gel te smeren Androgel of Testim of door pillen te nemen Andriol.

Sustanon is een olieachtige vloeistof die samengesteld is uit een aantal middelen en wordt geïnjecteerd. Sustanon wordt in het lichaam omgezet in het natuurlijke, mannelijke hormoon testosteron. Bij de injectie wordt de hoeveelheid vloeistof als een ‘depot’ in de spier gebracht. Vanuit dit depot wordt de vloeistof langzaam in het lichaam opgenomen en dit proces zorgt voor een gelijkmatige werking van de testosteron. Je kunt Sustanon injecteren in de bil- of bovenbeenspier. De arts schrijft de injecties eenmaal in de 2 à 3 weken voor. Je kunt zelf leren spuiten of de injectie door de (assistent van) de huisarts laten zetten. Je kunt de eerste dagen na het spuiten spierpijn of een stijf gevoel krijgen op de plaats waar de vloeistof ingespoten is. Maar als de Sustanon langzaam wordt ingespoten, dan heb je weinig kans op pijnlijke plekken. Nadeel van Sustanon kan zijn dat van Sustanon bekend is dat er pieken en dalen kunnen zijn. Erg actief na het spuiten, vermoeid de dagen voor het spuiten. Lees altijd goed de bijsluiter.

Nebido wordt geïnjecteerd. Het verschil met Sustanon is dat de injectie slechts één keer in de 10-14 weken gegeven dient te worden. Bij voorkeur wordt Nebido in de bilspier ingespoten. Nebido heeft een vergelijkbare werking als Sustanon met dat verschil dat de substantie die de depotwerking bepaalt een langzamere afgifte heeft waardoor langdurig een constante testosteronspiegel verkregen wordt. Bij Nebido zijn minder pieken en dalen bekend dan bij Sustanon. Ook voor Nebido geldt dat je zelf kunt leren spuiten of de injectie bij de huisarts kunt laten zetten. Lees altijd goed de bijsluiter.

Androgel, Testim en Tostran zijn testosteronsoorten in de vorm van een gel die op de huid wordt gesmeerd. We kennen deze middelen in de vorm van zakjes en in de vorm van een flesje met een pompje. Deze gel wordt dagelijks, meestal eenmaal per dag, op de huid van de buik, bovenbenen en/of bovenarmen gesmeerd. De te smeren hoeveelheid varieert per persoon. Door de gel dagelijks toe te dienen krijg je een gelijkmatig verdeling van de testosteron. De testosteron wordt door de huid opgenomen. Omdat de gel op de huid wordt gesmeerd kan het voorkomen dat er zich huidreacties voordoen, zoals irritatie of droge huid. Op de plek waar je smeert kan wat extra beharing ontstaan (dit werkt overigens niet op de schedel). Lees altijd goed de bijsluiter)

Andriol is een testosteron in pilvorm. Je krijgt afhankelijk van je lichamelijke gesteldheid vier tot zes pillen per dag voorgeschreven. Het is de bedoeling dat je de pillen verdeeld over de dag inneemt. De werking van Andriol is het beste als je iets eet op het moment dat je Andriol inneemt. Belangrijk is dat dit eten wat vet bevat, een klein beetje vet is al genoeg. Andriol is een middel dat in het lichaam wordt omgezet in het natuurlijke, mannelijke hormoon testosteron. Andriol wordt niet vaak meer voorgeschreven. Lees altijd goed de bijsluiter.

Effecten

Het gebruik van testosteron door vrouw-naar-man transgenders heeft ongeveer dezelfde effecten als die bij jongens die in de puberteit komen. Je krijgt:

• Lagere stem (baard in de keel)
• Haargroei in het gezicht (snor- en baardgroei)
• Toename van de lichaamsbeharing (buik, armen, benen)
• Verandering van de vetverdeling op het lichaam en in je gezicht.
• Toename van kracht in de spieren.
• Mogelijk verandering van het lichaamsgewicht.
• Toename van het libido.
• Groei van de clitoris (de clitoris kan 1-6 cm groeien)
• Wegblijven van de menstruatie. Dit kan na gemiddeld twee tot vier maanden hormoongebruik.

De veranderingen worden geleidelijk zichtbaar. Het kan enige maanden duren voordat er iets verandert. De totale verandering kan wel drie tot zes jaar duren, net zoals bij jongens in de puberteit en kan verschillen van persoon tot persoon.