Transitie is de weg die een transgender persoon kan gaan om geheel of gedeeltelijk van geslacht te veranderen. Een geboren man gaat in transitie om vrouw te worden en een geboren vrouw gaat in transitie om verder als man door het leven te gaan. Deze weg heeft sociale, medische, juridische en psychische aspecten.
Als je al langere tijd rondloopt met het gevoel dat jouw genderidentiteit niet overeen komt met je biologische geslacht, en je lichamelijk zou willen veranderen, kun je je wenden tot een van de behandelaars op dit vakgebied. Zie onze pagina behandelaars.
Meerdere onderzoeken hebben inmiddels uitgewezen dat bij de meeste transgender personen de lichaamstevredenheid en de lichaamsbeleving verbetert na een volledige of gedeeltelijke transitie.
Let op: Alle informatie beschrijft algemene trends en situaties, waaruit niet zonder meer conclusies voor een individueel geval kunnen worden getrokken. Voor een juiste beoordeling van je eigen situatie, dien je altijd te overleggen met je huisarts, een andere professionele hulpverlener of behandelaar. Verder dient ieder mens hierin zijn eigen, persoonlijke keuzes te maken.
De stappen die doorlopen worden zijn vastgelegd in de Standards of Care van WPATH (internationaal) en in de Nederlandse Kwaliteitsstandaard Somatische Transgenderzorg. Soms is er ook een protocol van het ziekenhuis/de behandelaar. Overigens is de individuele wens van de betreffende transgender persoon meer en meer het uitgangspunt voor de behandeling. Sommige transgender mensen willen het hele medische traject ondergaan, anderen willen alleen bepaalde onderdelen van het medische traject ondergaan.
De transitie volgens de standaard van het WPATH.
Klik op de balkjes hieronder om de informatie te lezen.
Je meld je aan bij een gespecialiseerde zorgaanbieder. Je vindt het actuele aanbod van aanbieder op transgenderwegwijzer.nl
Na je aanmelding word je op de wachtlijst geplaatst en in volgorde van aanmelding opgeroepen voor een intake- of screeningsgesprek. Doel van dit gesprek is na te gaan of iemand bij de betreffende instelling aan het juiste adres is. Vooraf worden eventuele gegevens van eerdere hulpverleners opgevraagd. Als alle gegevens voorhanden zijn en kloppen en word je opgevoerd voor de diagnostische fase. Er kan sprake zijn van een (lange) wachttijd tussen de intake en de start van de diagnostische fase.
Het is mogelijk je voornaam en geslachtsaanduiding te laten wijzigen in de Basis registratie persoonsgegevens (BRP). Je officiële identiteitspapieren (ID-kaart, paspoort, rijbewijs) kunnen dan aan de nieuwe situatie worden aangepast. Zie over het moment waarop en de geldende voorwaarden onze pagina ‘Aanpassen officiële documenten‘.
Let op: Heb jij tussen 1 juli 1985 tot 1 juli 2014 je geslachtsaanduiding op je geboorteakte laten wijzigen? Dan kom je in aanmerking voor een tegemoetkomingsregeling. Klik hier voor meer informatie.
Laat je tijdig over deze voorwaarden informeren door de betreffende chirurg.
Mensen die van geslacht willen veranderen, zullen langzaam maar zeker moeten gaan leven in de rol en het uiterlijk van het gewenste geslacht. Sommige mensen gaan dit direct doen als ze ‘eruit’ zijn. Bij anderen valt dit samen met het moment dat met hormonen wordt begonnen (zie medische transitie). Deze overgang naar het leven in de rol van het andere geslacht wordt sociale transitie genoemd, vroeger ook wel real life fase. Sociale transitie houdt in dat je je familie, vrienden, werk, verdere directe omgeving, etc. op de hoogte stelt van de veranderingen die je zult ondergaan, zodat ook je omgeving zich daarop kan instellen. Deze fase is een groeiproces. Als je hormonen gaat gebruiken ga je lichamelijk vervrouwelijken/vermannelijken en dat heeft een positieve invloed op je innerlijke beleving en je uitstraling. Overigens niet iedereen die een sociale transitie ondergaat, ondergaat ook een medische transitie. Er zijn mensen die geheel of gedeeltelijk in de andere geslachtsrol gaan leven en geen medische behandelingen nastreven.
Tijdens de sociale transitie kun je in meer of mindere mate problemen hebben met je passabiliteit. Je hebt nog geen hormonen of ze doen hun werk nog niet voldoende en de chirurgische ingrepen duren nog even. Het passabel zijn / worden is een proces dat verschilt van persoon tot persoon en ook in tijd.
Tussen de start van de hormonen en geslachtsaanpassende operaties zit meestal ten minste één jaar. In die tijd bezoek je ook je psycholoog. Na dat jaar besluit een team van behandelaars, op voordracht van je psycholoog, of je in aanmerking komt voor de geslachtsaanpassende operaties die je in het kader van je transitie kunt ondergaan (een uitzondering is dat transgender mannen kunnen na 6 maanden al in aanmerking kunnen komen voor de borstoperatie). Voor de inhoudelijke beschrijving van de operaties bij transgender mannen en vrouwen, zie onze pagina ‘Operaties‘. Over het algemeen zijn meerdere operaties nodig om het gewenste resultaat te bereiken.
Transgender mannen gaan in deze periode experimenteren met kleding en uiterlijk.
Binder of hesje: Je kunt in deze periode hun borsten trachten weg te werken door het dragen van een binder of hesje en wijdere kleding. Hesjes zijn in Nederland verkrijgbaar o.a. bij Untag, bij Paxsies, maar er zijn ook te koop op diverse internationale websites. Er zijn op internet meerdere filmpjes over het gebruik van een binder. Zie bv. dit filmpje van PinkNews.
Broekvulling: Je kunt een broekvulling gebruiken in de vorm van een penisprothese. Deze zijn er in vele soorten, maten en prijzen. Diverse protheses zijn in NL verkrijgbaar bij Danaë, Paxies en mr. B , YourRules, maar ook bij een aantal internationale websites.
De prothese is te dragen in een onderbroek met een zakje, deze zijn te koop bij Danaë, Paxsies en bij Fundies in Arnhem of via internationale websites.
Knippen en scheren: Het helpt als je je een goede coup laat knippen. Wat scheren betreft over scheren is veel informatie op internet te vinden. Deze reclame waarbij een vader zijn transgender zoon het scheren leert, willen we je niet onthouden.
Kleding: Je gaat mannelijke kleding kopen. Ook dat kan een zoektocht zijn. Wat vind je leuk, wat staat je. Soms staat dat wat je leuk vindt echt niet bij jou. Als je het niet precies weet, laat je dan eens adviseren in een of meer herenmode zaken of neem een vriend mee.
Transgender vrouwen gaan in deze periode experimenteren met kleding, make-up, haarwerk (pruik of ander haarwerk) en eventueel een borstprothese.
Er zijn diverse winkels waar je terecht kunt voor advies of producten (zoals: Danaë / Mariposa).
Kledingkeuze: De Zwolse Magré biedt hulp bij de kledingkeuze van transgender vrouwen, zie het artikel in de Stentor.
Borstprotheses: Je kunt als je geen inwendige borstprotheses wilt, of daar nog niet voor in aanmerking komt, kiezen voor uitwendige borstprotheses. Deze uitwendige borstprotheses kunnen worden aangemeten met bijbehorende bh. Uitwendige borstprothese worden gebruikt door cisvrouwen met borstkanker, vrouwen zonder borstklier of vrouwen die hun borsten moeten missen als gevolg van een trauma. Maar er zijn ook transgender vrouwen die deze borstprotheses gebruiken.
Trans vrouwen die door het gebruik van hormonen niet het gewenste resultaat bereiken, kunnen uitwendige borstprotheses vergoed krijgen uit de basisverzekering. Om voor vergoeding in aanmerking te komen moet er sprake zijn van medische noodzaak. Deze medische noodzaak wordt beoordeeld door een arts. Een verwijsbrief met medische verklaring uitgeschreven door een arts is voldoende. Een mammacare adviseur die een contract heeft met de zorgverzekeraars kan de borstprotheses direct declareren bij de verzekeraar. De bh is voor eigen rekening. Is er geen contract met de zorgverzekeraar, dan moet de cliënt de protheses voorschieten en kan het zijn dat niet het gehele bedrag wordt vergoed.
Zie voor meer info de website kanker.nl, de website van de Stichting Belangen Verbond van Borstprothese Leveranciers en het tabblad trans vrouwen onder ‘borstvergroting’ op onze pagina zorgverzekering. Zie verder de informatie over het verstrekken van hulpmiddelen van je eigen zorgverzekeraar.
Geïnteresseerd? Transvisie is hierop attent gemaakt door de mammacare adviseur Naomi die al meerdere transgender vrouwen een prothese heeft aangemeten. (Borstprothese praktijk Amsterdam). Er zijn natuurlijk veel meer bedrijven die deze prothese leveren.
Proudbreast (winnaar ASN Bank Wereldprijs) levert de qups, een uitwendige borstprothese. Meer informatie op de website van ProudBreast.
Een groep vrijwilligers breit uitwendige borstprotheses in iedere maat, omvang en kleur, zie de website breiborst. De vrijwilligers zijn te bereiken via info@breiborst.nl.
Make-uplessen: Sephora biedt op internet gratis make-uplessen voor transvrouwen aan. Zie ook de website en de blog van 2pass Clinic.
Haarwerk: Er zijn diverse haarwerk ateliers zoals Haarlounge in Den Haag