Als je je in het buitenland laat behandelen bestaat er verschil tussen landen in Europa of daarbuiten of geplande of ongeplande zorg. Een genderbevestigende operatie is geplande zorg. Over zorg in het buitenland, zowel geplande en ongeplande zorg heeft de Consumentenbond een aantal goede artikelen uitgebracht.

Of een genderbevestigende operatie in het buitenland wordt vergoed verschilt van verzekering tot verzekering. Er is geen algemene vergoedingsregel. Ieder geval staat op zich en moet worden beoordeeld op basis van de specifieke situatie. Bij een restitutiepolis (vrije artsenkeuze) zou de verzekeraar de kosten van een operatie in het buitenland in principe moeten vergoeden, mits de rekening niet excessief hoog is. De zorgverzekeraar moet in redelijkheid passende zorgkosten vergoeden. De zorgverzekeraar hoeft dus niet meer te betalen dan wat in Nederland doorgaans voor de desbetreffende zorg wordt betaald. Indien een ingediende rekening niet (volledig) wordt vergoed, moet de zorgverzekeraar aantonen en motiveren dat de rekening excessief hoog is ten opzichte van het marktconforme tarief van de behandeling in Nederland (Regeling Informatieverstrekking ziektekostenverzekeraars aan consumenten). Om te beoordelen of een een marktconform tarief realistisch is, kan dit tarief worden vergeleken met de passantentarieven die ziekenhuizen hanteren voor de betreffende behandeling. Passantentarieven zijn de tarieven die ziekenhuizen in rekening brengen bij een persoon wiens zorgverzekeraar geen contract heeft met het betreffende ziekenhuis.

Er is inmiddels jurisprudentie op basis waarvan we de volgende tips meegeven als je een genderbevestigende operatie in het buitenland overweegt:

1. Zorg dat je een restitutiepolis hebt, dan heb je vrije artsenkeuze.
2. Zorg dat je tijdig (voordat je in transitie gaat) een rechtsbijstandsverzekering hebt afgesloten.
3. Zorg er altijd voor dat je (schriftelijke) toestemming vooraf hebt van de zorgverzekeraar om de operatie in het buitenland te ondergaan.
4. Zorg dat je vooraf duidelijk afspraken hebt gemaakt over het bedrag dat vergoed wordt door de zorgverzekeraar. Dit om niet de kans te lopen dat een operatie niet of maar gedeeltelijk wordt vergoed. Veelal krijg je wel toestemming, maar wordt een te lage vergoeding toegekend.
5. Teken bezwaar aan als het toegekende bedrag te laag is. Verwijs hierbij naar de uitspraak van de rechter in de zaak tegen zorgverzekeraar Ditzo. De belangrijkste lessen uit deze uitspraak zijn:
   1. Controleer of de verzekeraar DBC-code 990004044 en/of declaratiecode 15D197 als grondslag voor de vergoeding noemt. Is dit niet het geval? Vraag of de verzekeraar alsnog die code wil wijzigen. Een andere code kan ten onrechte tot een lagere vergoeding leiden.
   2. Zorgverzekeraars zijn in het geval van een restitutiepolis niet vrij in het vaststellen van het marktconforme tarief, maar dienen de in redelijkheid passende zorgkosten te vergoeden (art. 11 Zorgverzekeringswet en art. 2.2 lid 2 onder b van het Besluit Zorgverzekering). De Rechtbank haalt een bindend advies van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekering (SKGZ) van 2 maart 2016 aan. Om te bepalen of het marktconform tarief van de zorgverzekeraar realistisch is, kan dit tarief volgens paragraaf 4.4 van het advies vergeleken worden met de passantentarieven. De Rechtbank vergelijkt alleen de tarieven van het VUmc (AUMC) en UMCG, wat logisch is aangezien er in Nederland geen andere ziekenhuizen zijn die een vaginaplastiek uitvoeren. De conclusie luidt dat het passantentarief van circa €12.300 dat het UMCG in 2016 hanteerde, als marktconform moet worden beschouwd. In 2018 bedraagt het passantentarief voor het AUMC (VUmc) €15.000 en voor het UMCG €12.848,31 (zie passantentarieven Vumc/UMCG) wat neerkomt op een gemiddeld passantentarief van €13.924,16. De vergoeding die een verzekeraar toezegt voor een operatie in het buitenland zou daardoor tussen de €12.848,31 en €15.000 moeten uitkomen. Indien de berekening alsnog lager uitvalt zijn er mogelijk andere tarieven in de berekening betrokken. Vraag daarom altijd aan de verzekeraar of met meer tarieven dan alleen die van het VUmc en UMCG is gerekend en zo ja, waarom.
   3. Het marktconforme tarief kan bij een naturapolis mogelijk lager uitvallen, maar dient op zijn minst 75-80% van het marktconforme tarief te bedragen, wat neerkomt op circa €10.000.
6. Controleer of voldaan wordt aan de eis dat sprake is van duidelijke regie gedurende het gehele behandeltraject door een deskundig psychiater/psycholoog/arts en er sprake is van een duidelijke, nauwe samenwerking tussen de verschillende disciplines hier en in het buitenland. Alleen het uitwisselen van (medische) informatie is onvoldoende om te spreken van regelmatige communicatie en coördinatie van zorg en verwijzing (Zie het bindend-advies van de SKGZ).
7. Kom je er met je zorgverzekering vooraf of achteraf niet uit, schakel dan meteen je rechtsbijstandsverzekering of andere juridische hulp als een advocaat, antidiscriminatie bureau, juridisch loket, etc in, om tot overeenstemming te komen. Leidt ook dit niet tot een oplossing dan zou je een geschil aanhangig kunnen maken bij de (kanton)rechter of bij de SKGZ (Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen) (zie ook het hoofdstuk ‘Wat kun je doen als je problemen hebt met je zorgverzekeraar’ verder op deze pagina).
8. Heb je een probleem met de genitale ontharing bij een genderbevestigende operatie in het buitenland? Lees dan verder onder het onderwerp ‘epilatie van de schaamstreek’.

Hier staat een voorbeeldbrief die je zou kunnen gebruiken bij problemen met de vergoeding van een genderbevestigende operatie in het buitenland. Let op dat je hem goed aanpast aan je eigen situatie voorbeeldbrief-afwijzing-geslachtsaanpassende-operatie-buitenland.